In een eerder bericht dit jaar namen wij u al mee in de verandering die vanaf 2021 een feit moet zijn binnen uw organisatie als het gaat om de fysieke leefomgeving: de Omgevingswet. Dit vraagt niet alleen een andere manier van werken: de initiatiefnemer krijgt meer verantwoordelijkheden aan de voorkant van het besluitvormingstraject. Maar ook dat overheden, zoals gemeenten, de initiatiefnemer moeten faciliteren in plaats van controleren. Dit laatst gebeurt via het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Voor bewoners en ondernemers moet met een druk op de knop duidelijk zijn wat op een specifieke locatie mogelijk is. Kortom de bestaande organisatie, werkprocessen en systemen moeten worden heringericht. Een traditionele aanpak met een actieprogramma en implementatieplan past wat ons betreft niet goed bij het maatwerk dat de Omgevingswet vraagt van de gemeentelijke organisaties. Onze aanpak bestaat daarom uit klein beginnen (en groot denken). Al doende leren en stukje bij beetje die verandering realiseren. De komende tijd nemen wij u mee in hoe wij dat samen met u willen doen. Zodat u weet wat onze aanpak, die bestaat uit building blocks, is. Zo kunt u zelf bepalen hoe wij u kunnen helpen en welke dingen u zelf kunt doen. We trappen af met één van onze toetsinstrumenten om vast te kunnen stellen waar uw organisatie staat ten opzichte van de veranderopgave: de impactanalyse. Voor u is van belang om inzichtelijk te hebben welke implementatiestappen nodig zijn om tot de noodzakelijke organisatie-inrichting te komen.
De impact van de Omgevingswet verschilt per gemeente. Immers, de mate waarin de Omgevingswet een andere manier van werken noodzakelijk maakt, hangt af van de huidige manier van werken, de bestaande organisatie-inrichting en niet onbelangrijk, of de medewerkers klaar zijn voor een faciliterende en gedigitaliseerde dienstverlenende rol. Het is belangrijk dat inzicht wordt verkregen in de mate van verbinding tussen de thema’s van de Omgevingswet en vooral of daar al een gecoördineerde aanpak voor aanwezig is. Kanteling van een hiërarchisch naar een procesgestuurde organisatie is wellicht noodzakelijk om een effectieve implementatie te realiseren. In een ander artikel zullen wij hier dieper op in gaan. Voor nu is belangrijk dat wij u kunnen helpen om de impact op uw organisatie te duiden via een impactsanalyse. Met dit toetsinstrument brengen we specifiek in kaart waar uw organisatie staat op thema’s als samenwerken, ketensamenwerking en aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet.
Eerder berichtten wij dat uit de Verkenning Informatievoorziening Omgevingswet van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) blijkt dat de uitgangspositie van gemeenten met betrekking tot de Omgevingswet verschilt. Kort samengevat hangt de concrete veranderopgave op bijvoorbeeld IV-gebied af van vier zogenaamde uitgangstypen:
De Arlande-impactanalyse maakt inzichtelijk welk uitgangstype uw organisatie het best typeert. Zo hebben wij een indicatie van de voor de organisatie belangrijke thema’s en bijbehorende veranderopgave. Vervolgens is het aan u om een keuze te maken uit zo’n thema. Onderdeel van onze aanpak is dat wij in korte iteraties samen met u op een voor uw organisatie relevant thema bepalen hoe werken aan dat thema er op grond van de Omgevingswet uit gaat zien. Wij geven samen met u, en de voor dat thema benodigde ketenpartners, antwoord op de vraag wat dit thema betekent voor de organisatie-inrichting, systemen en processen.
De managers van Arlande kunnen gemeenteorganisaties specifiek ondersteunen bij de volgende thema’s:
De Omgevingswet vraagt niet alleen om juridische aanpassingen, maar gemeente-organisaties moeten ook Anders gaan Werken, door anders te denken. Beleid komt veelal nog bij meerdere organisatieonderdelen tot stand volgens een standaard werkproces, de beleidscyclus. Afstemming vindt vaak plaats na totstandkoming van beleid. Datzelfde geldt voor participatie. De inrichting van gemeentelijke organisaties is langs domeinen en sturing vanuit het management, college en raad vindt ook via die indeling plaats. Binnen beleidsdomeinen wordt daarom vaak eigen beleid geformuleerd, waardoor er nauwelijks sprake is van onderlinge samenhang tussen beleidsdomeinen. Wendbaarheid is hier de oplossingsrichting. Over teams en afdelingen heen zal programmatisch aan thema’s en opdrachten moeten worden gewerkt. Een andere inrichting van de organisatie kan hieraan bijdragen. Op het resultaat van deze inrichtingsverandering zal integraal moeten worden gestuurd door beleidsmakers, management, college en raad.
Alle medewerkers zullen moeten worden begeleid om breed en over beleidsdomeinen heen te kunnen kijken naar wat goed is voor stad of dorp. Ander gedrag, vaardigheden en competenties is wat het resultaat van de veranderopgave moet zijn. Waardevrij expertise en standpunten in kunnen brengen met betrekking tot hun eigen specialisme en/of advies is wat concreet van medewerkers zal worden gevergd. Het is daarom van belang voor raad, college en management om daarover in gesprek te gaan.
De impact van de Omgevingswet op de ICT-inrichting en I-voorziening is groot en omvat ook een bredere opgave, zoals Digitale Agenda. De implementatie en aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) is randvoorwaardelijk voor het uitvoeren van de Omgevingswet. Van belang is daarom om nu te kunnen vaststellen wat uw gemeente-organisatie op dit gebied al doet: welke ontwikkelingen zijn er al gaande? En niet onbelangrijk, wat is de kwaliteit van de al beschikbare brondata (kaartmateriaal, verordeningen, vergunningen etc.) die aan zogenaamde informatiehuizen moet worden geleverd? Noodzakelijk om (voluit) te kunnen automatiseren is dat dat voldoende wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van de brongegevens, zodat die op orde is. De managers van Arlande kunnen uw organisatie ondersteunen bij de hiervoor benodigde inrichting van de technische architectuur en voorzieningen.
